Je kunt ook de opgemaakte pdf van het artikel lezen als je op de kop onder de foto klikt!

Op zoek naar vrijheid en wat dat met je doet. Met dat adagium zwaaiden Mariska (45), Tjaart (51) en hun kinderen (15, 12 en 3) hun geliefde eiland Texel (toch ook best een vrijstaat) in juli 2018 uit voor onbepaalde tijd. Is het zeilende leven echt zo vrij als ze voor ogen hadden?

VRIJHEID IS NIET MEER NEMEN DAN JE NODIG HEBT

“Lekker weg uit Nederland met alle regels die zo beperken. Wind in je hoofd, wind door je haar. Vrijheid, waar zit dat? Kan je vrij zijn vasthouden? Graag tips!” Mijn dochter Linde leest deze tekst aan me voor terwijl ik me afspoel in onze achterkuip. Na ruim 1400 mijl, midden op de Atlantische Oceaan tussen Afrika en Zuid Amerika, 385 mijl voor we ons anker droppen bij Iles du Salut voor de kust van Frans Guyana, lezen we deze tekst op een kaart die we van vrienden hebben meegekregen. Ruim 20 enveloppen stopten ze ons toe tijdens ons afscheidsfeest. ‘Wanneer je een bad hairday hebt’, ‘Als Berber voor het eerst in het water valt’, ‘Als je voor het eerst een haai ziet’, maar dus ook deze: ‘Openen wanneer je je vrij voelt’. Na 13 dagen varen met weinig anders om ons heen dan eindeloos blauw water en luchten die inspireren tot oeverloos dichten en mijmeren over het leven, besluiten we dat deze envelop op dit moment wel heel toepasselijk is. Kun je je vrijer voelen dan op dit moment, op deze plek?

We zijn precies 20 weken onderweg. In juli verlieten we Texel voor onbepaalde tijd. Vijf maanden later en bijna 6000 mijl verder kunnen we bijna de Zuid Amerikaanse kust ruiken. Via onze eerste stop op het Kanaaleiland Alderney bracht ons schip ‘Zouterik’, een aluminium Koopmans Jantine 4 van 42 ft met ophaalbaar midzwaard, ons via La Coruña en de Spaanse Ria’s naar de mooie, levendige Portugese steden Porto en Lissabon. Vervolgens van onze door de dreiging van orkaan Leslie helaas maar korte stop op Madeira naar de vulkanische eilanden Lanzarote en Fuerteventura. Van ‘icing on the Canaries cake’ het prachtig groene eiland La Gomera via een 7-daagse oversteek naar de Kaapverden. En uiteindelijk via deze Atlantische oversteek van ruim twee weken naar het Zuid Amerikaanse continent.

Waarom alle schepen verbranden?

Veel mensen willen weten wat onze beweegredenen zijn. Er klinkt vaak een zweem van jaloezie door in de vraag. Ze zouden het zelf ook wel willen, een tijd er tussen uit. “Maar ja, het werk, het huis, de kinderen, familie…” Met de antwoorden op hun vragen kan ik inmiddels een boek vullen. Weg uit ons geregelde Nederlandse leven. Samen met onze kinderen wat van de wereld zien. Hen meegeven dat er een totaal andere wereld buiten Nederland en Europa te ontdekken is. Het leven is maar kort, we kunnen het nu doen, …

Allemaal rationeel beredeneerd, maar in de basis komt het hierop neer: we willen ons vrij voelen. Ervaren wat het met je doet om los te zijn van alles. Geen werk, geen opdrachtgevers, geen sociale verplichtingen, geen school, geen ‘sleur van alledag’.

We wilden ook bewust de confrontatie aangaan met onze eigen emoties en twijfels. Wat zou het met ons doen om zo ver weg van onze wortels te zijn? Om onze lieve familie zo lang niet te zien? Om niet bij belangrijke gebeurtenissen thuis te zijn? Om alle schepen achter ons te verbranden en te accepteren dat we over een paar jaar met niets terugkeren? Voelen we ons dan evengoed nog vrij? Een zelfverkozen experiment met onzekere uitkomst.

Vrijheid is ver te zoeken

Ja, ook wij hebben er veel over nagedacht, getwijfeld. Man, man, man, wat vielen sommige keuzes ons zwaar. Om een groter schip te kunnen kopen en de reis samen voor te bereiden, verkocht ik met pijn in mijn hart mijn zo geliefde huis in Amsterdam en trok met mijn dochter Linde en onze gezamenlijke dochter Berber in bij Tjaart en zijn zoon Luuk (15) op Texel. De ons zo dierbaar geworden wad-stad-lat relatie transformeerde naar ‘gewoon samenwonen’. Maar er was weinig gewoons aan. Linde en Berber moesten snel wennen in een nieuwe woon-, school- en opvangomgeving. Wij bleven full time werken en in de weinige tijd die overbleef reisde Tjaart heen en weer van Texel naar werven in Medemblik en Workum om de Zouterik te moderniseren, apparatuur te installeren en haar helemaal reisklaar te maken. Ondertussen belde, schreef, mailde en praatte ik me suf van instantie naar instantie om alles te regelen voor school, verzekeringen, wel of niet uitschrijven en verhuur van ons huis. Om nog maar niet te spreken over alle gesprekken met onze ex-partners. Die moesten het immers ook zien zitten om hun kinderen langere tijd niet te zien. Deze reis voorbereiden is het grootste project dat we ooit in ons leven hebben volbracht. En toen moest de reis nog beginnen. De door ons zo verlangde vrijheid leek verder weg dan ooit.

Ellende op de vierkante meter

Inmiddels zijn we 6000 mijl verder. Wat doet vijf maanden zeilend reizen met je? Hoe is het om op een schip van 12 meter zo dicht op elkaar te leven? Hoe ervaren de kinderen het? Wat brengt het ons? Voelen we die vrijheid die we zo graag wilden?

Toegegeven, de eerste weken waren vreselijk onwennig. Ineens zit je met z’n vieren op een paar vierkante meter waar alles ook nog eens de hele dag beweegt. Nog niets heeft een vaste plek gevonden, wijzelf nog wel het minst. Het euforische vertrekkersgevoel is mijlenver weg en door alle voorbereidingen lopen we op ons tandvlees. We zijn doodop en lopen elkaar constant in de weg. Met z’n tweeën tegelijk tanden poetsen bij het wasbakje annex Lindes kajuit kan niet. Elkaar passeren in de keuken ook niet, zeker niet als er wordt gekookt, dan wordt het zelfs levensgevaarlijk. Boodschappen doen is een uitdaging op zich, maar ze dan vervolgens inruimen nog meer. Om over de was doen nog maar niet te spreken. Linde probeert schoolwerk te doen terwijl Berber blèrend door de boot rent. En dan alles wat stuk gaat, elke dag valt er wel wat te klussen. Er is maar bar weinig tijd voor elkaar, voor samen de wal op, voor genieten.

Loslaten gaat vanzelf

Maar na een maand of twee komt alles in rustiger vaarwater. Een leven van vroeg opstaan, kinderen hup-hup-hup naar school, een boot halen, racen naar kantoor en weer terug naar kinderopvang, sportclubjes en sociale verplichtingen heeft plaatsgemaakt voor de eenvoud van een leven dat zich afspeelt op de paar vierkante meter van ons varende huis dat zich langzaam over de wereldzeeën verplaatst.

We denken in tochtjes van 25 mijl per dag in plaats van filekilometers. We eten wat de plaatselijke markt verkoopt in plaats van menuwensenlijstjes af te werken in de Albert Heijn. We dragen dezelfde korte broek gerust nog een dag (of week voor mijn part) want er is niemand die er wat van vindt. We praten over oversteken van 5 of 6 dagen want wat maakt die extra dag uit. De oversteken zijn sowieso een oase van rust. Het leven is van een verrassende eenvoud als je ritme enkel wordt bepaald door licht en donker en je eigen energie van die dag. Even geen zin in school om 10 uur ’s ochtends? Niet erg, dan begin je toch gewoon om 13u? Zin om even te dutten? Wat let je, tijd genoeg.

Ontdaan van elke impuls

Terug naar vandaag. Het is tegen zevenen ’s ochtends. Of eigenlijk pas 5 uur volgens Zuid Amerikaanse tijd. Maar wat maakt het uit. Wij leven al 13 dagen in ons eigen universum op het ritme van licht en donker. De zon gloort aan de horizon. Om ons heen niets dan eindeloos blauw dat van zee overgaat in lucht en andersom. Het geluid van de Zouterik die voortglijdt door de golven is vertrouwd geworden. Onze zintuigen zijn ontspannen, gelouterd door bijna twee weken rust, ontdaan van elke prikkel. En daardoor staan ze des te meer op scherp. We horen elke onregelmatigheid. De windvaan die begint te piepen, een zeil dat klappert, een blok dat tegen het dek slaat, de wind die een paar knoopjes aantrekt. De meisjes zijn wakker en zitten met een boterham op het wachtbankje in het deckhouse met een Donald Duckie en de IPad. Ik heb yoghurt gemaakt en brooddeeg gekneed. De dag moet nog beginnen en ik voel een weldadige rust over me komen.

Ja, ik mis m’n familie. Ik mis de gesprekken met vrienden die mij al sinds mensenheugenis kennen in plaats van pas uit de vorige haven of ankerplek. Ik mis de seizoenen, de gezellige kerstsfeer en zelfs het slechte weer. En nee, het gaat niet allemaal vanzelf, verre van dat. Nog elke dag leren we vertrekkers te zijn, leren we hoe te leven als zeilende reizigers. We botsen nog steeds tegen elkaar op, letterlijk en figuurlijk. Net als thuis hebben we onze off days. Toegegeven, het kost veel meer tijd dan ik dacht om te onthaasten, om het nieuwe ritme van tijdelijk te laten overgaan in permanent. Onze geest volgt pas later, gedwongen door de praktijk van alledag. Het menselijk vermogen om ons aan te passen blijkt weerbarstiger dan gehoopt.

Verblindende eenvoud

Het vergt een andere mindset om deze reis ten volle mee te maken, ons te settelen in ons nieuwe leven en eruit te halen wat erin zit. Terwijl ik naar de oceaan kijk en haar benijd om haar verblindende eenvoud, daagt bij mij het besef dat vrijheid begint bij te accepteren dat we maar weinig nodig hebben. En dat we niet meer hoeven te nemen dan we nodig hebben. Niet alleen in geld, maar ook bij wat we van onszelf eisen. Neem niet meer van jezelf dan je op dat moment nodig hebt. Dan wat je zintuigen je ingeven. In die eenvoud vind ik de vrijheid.

Hoe lang we ook wegblijven, we komen niet met niets terug. Onze zakken zijn gevuld met genoeg avonturen en ervaringen voor een heel mensenleven. Onze hoofden lopen over van de beelden die voor eeuwig op ons netvlies gebrand zullen zijn. Onze harten zijn gevuld met liefde en warmte voor alle nieuwe landen en mensen die we hebben leren kennen. Onze lijven zijn gevoed met smaken en geuren uit verre oorden en onze aderen doorbloed met culturen van verre. De vrijheid zit in ons lijf, ons hoofd, ons hart. We hoeven ons er alleen maar voor open te stellen. Wij gaan nog lang niet naar huis.